Odszkodowanie za niezasadne zwolnienie ze służby w Policji

W poprzednim wpisie poruszyłem temat przywrócenia do służby spowodowanego uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby z powodu jej wadliwości. Skupiłem się wówczas na obowiązku zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia służby. Dziś chciałbym opisać jedno z podstawowych uprawnień, które przysługuje funkcjonariuszowi przywróconemu do służby a mianowicie prawo do świadczenia pieniężnego za okres pozostawiania poza służbą, stanowiące swego rodzaju odszkodowanie za wadliwe zwolnienie.

Świadczenie za okres pozostawania poza służbą 

Zgodnie z art. 42 ust. 5 ustawy o Policji "policjantowi przywróconemu do służby przysługuje za okres pozostawania poza służbą świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem, nie więcej jednak niż za okres 6 miesięcy i nie mniej niż za 1 miesiąc. (...)"

Świadczenie to ma stanowić jednorazową rekompensatę finansową za niesłuszne zwolnienie ze służby. Będzie ono przysługiwało nie tylko policjantowi, który faktycznie powrócił do wykonywania obowiązków służbowych, ale także osobie, która co prawda zgłosiła gotowość niezwłocznego podjęcia służby, ale jej stosunek służbowy uległ rozwiązaniu z uwagi na wystąpienie po jej zwolnieniu okoliczności powodujących niemożność pełnienia służby (np. zły stan zdrowia).

Wysokość świadczenia i kryteria jego przyznawania

O wysokości omawianego świadczenia decyduje komendant, przy czym przyznana kwota musi stanowić równowartość uposażenia za od 1 do 6 miesięcy. Należy pamiętać o tym, że określając wysokość świadczenia komendant bierze pod uwagę uposażenie sprzed dnia zwolnienia a nie aktualne na dzień przywrócenia do służby. 

Przepisy nie precyzują jakimi kryteriami należy się kierować przy ustalaniu wysokości rekompensaty za okres pozostawiania poza służbą. Wskazówki w tym zakresie znajdziemy natomiast w orzecznictwie. Co ciekawe to nie długość pozostawania poza służbą jest w tego rodzaju przypadkach kryterium najważniejszym.

I tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 7 czerwca 2011 r. w sprawie o sygn. akt: II SA/Wa 392/11 wskazał, że:

"Organ winien ustalić, jakie skutki w sferze finansowej spowodowały zwolnienie funkcjonariusza ze służby, biorąc pod uwagę rekompensacyjny charakter świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 42 ust. 5 ustawy z 1990 r. o Policji. Świadczenie to ma czynić zadość konsekwencjom pozostawania poza służbą zwłaszcza w najbardziej odczuwalnej sferze ekonomicznej, zatem wymiar świadczenia winien uwzględniać sytuację finansową policjanta po zwolnieniu ze służby i być wprost proporcjonalny do wysokości świadczeń otrzymanych w związku ze zwolnieniem, a także pobieranych po zwolnieniu, np. świadczeń emerytalnych czy rentowych. Nie długość pozostawania poza służbą jest w tego rodzaju przypadkach kryterium decydującym, lecz okoliczności dotyczące sytuacji finansowej osoby zwolnionej w okresie od dnia jej zwolnienia do dnia przywrócenia do służby." 

Rekompensata niższa niż utracone korzyści - a co z różnicą?

No dobrze, to już wiemy, że analizowane świadczenie ma charakter kompensacyjny i powinno wyrównywać stratę finansową spowodowaną niesłusznym zwolnieniem. Co jednak w sytuacji, gdy co prawda komendant przyzna policjantowi najwyższe możliwe świadczenie, czyli kwotę stanowiącą 6-krotność uposażenia, ale suma utraconych korzyści przez poszkodowanego funkcjonariusza w rzeczywistości jest znacznie większa?  Czy policjant będzie mógł wówczas dochodzić różnicy?

Odpowiedzi na te pytania możemy doszukiwać się w uchwale Naczelnego Sądu  Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r. sygn. akt: III CZP 91/14, w której wskazano, że policjantowi przywróconemu do służby przysługuje droga sądowa do dochodzenia roszczenia o utracone korzyści w postaci różnicy pomiędzy uposażeniem, które otrzymałby, gdyby pełnił służbę, a świadczeniem za okres pozostawania poza służbą, wypłaconym na podstawie art. 42 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

W sprawie, na kanwie, której została wydana powyższa uchwała powód, po przywróceniu do służby w Policji, domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w Szczecinie odszkodowania w kwocie 39.000,00 zł tytułem utraconych korzyści w postaci różnicy pomiędzy uposażeniem, jakie przysługiwałoby mu, gdyby pełnił służbę, a świadczeniem wypłaconym na podstawie art. 42 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji  za okres pozostawania poza służbą. Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 13 maja 2013 r. uwzględnił roszczenie do kwoty 11.795,66 zł, oddalając je w pozostałym zakresie. Rozpoznając apelację pozwanego, Sąd Apelacyjny w Szczecinie powziął natomiast wątpliwość co do dopuszczalności drogi sądowej w tym przypadku.

Istotny tu jest następujący fragment uzasadnienia przywołanej uchwały:

"Z uzasadnienia postanowienia Sądu Apelacyjnego wynika, że zgłoszone przez ten Sąd wątpliwości biorą się głównie z kategorycznego brzmienia wymienionego przepisu, które - zdaniem tego Sądu - może wskazywać, że wysokość świadczenia należnego policjantowi przywróconemu do służby jest ograniczona ustawowo, a tym samym, że powód nie może dochodzić w postępowaniu cywilnym odszkodowania przenoszącego należność wypłaconą mu na tej podstawie prawnej. Te argumenty należą jednak do sfery dotyczącej merytorycznej zasadności dochodzonego roszczenia a nie dopuszczalności drogi sądowej do jego rozpoznania. Z tych względów orzeczono jak w uchwale (art. 390 k.p.c.)."

Dochodzenie odszkodowania za niezasadne zwolnienie ze służby w Policji możliwe w sądzie

Sąd Najwyższy nie rozstrzygnął zatem, czy policjantowi co do zasady należy się odszkodowanie ponad należność wypłaconą mu na podstawie ustawy o Policji, a jedynie wskazał, że w takiej sprawie jest dopuszczalna droga sądowa. Jak widać jednak na powyższym przykładzie Sąd Okręgowy w Szczecinie stanął po stronie policjanta i zasądził uzupełniające odszkodowanie na jego rzecz (choć tylko w części). Nie wiem niestety jak zachował się ostatecznie Sąd Apelacyjny w Szczecinie (nie udało mi się dotrzeć do treści wyroku sądu II instancji).

---

Przeczytaj także:

Zgłoszenie gotowości do podjęcia służby po przywróceniu do służby

Raport przed wymierzeniem kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby